26 kwietnia 2022 r. Gazprom Eksport powiadomił polskich i bułgarskich dostawców gazu o wstrzymaniu dostaw gazu ziemnego do naszych krajów z dniem 27 kwietnia 2022 r., pomimo wypełnienia wszystkich zobowiązań wynikających z istniejącego kontraktu długoterminowego i przekazania wszystkich wymaganych płatności zgodnie z kontraktem.
Powodem zapowiedzianego wstrzymania dostaw jest decyzja o kontynuowaniu płatności w ramach istniejących zobowiązań i nie dokonywaniu ich w rublach, jak jednostronnie zażądano, zgodnie z rosyjskim dekretem z początku kwietnia. Z analizy przeprowadzonej na poziomie krajowym w Bułgarii (przy założeniu, że w Polsce nie jest inaczej) wynika, że nowo zaproponowana dwuetapowa procedura płatności nie jest zgodna z obowiązującym kontraktem, a nowe warunki stwarzają istotne ryzyko dla naszych krajów, w tym dokonywanie płatności bez otrzymania jakichkolwiek dostaw gazu od strony rosyjskiej.
Biorąc pod uwagę fakt, że Polska i Bułgaria przestrzegają warunków istniejących kontraktów, jest oczywiste, że posunięcie Moskwy jest polityczną prowokacją, mającą na celu podzielenie naszej Unii. Uważamy, że kluczowe znaczenie ma nieuleganie rosyjskiej presji i mamy nadzieję, że wszystkie instytucje UE i państwa członkowskie zachowają jedność w tym względzie. Pilnie potrzebne są odpowiednie środki zaradcze na poziomie unijnym, w tym przygotowanie do wprowadzenia pełnego embarga na gaz.
W świetle wyzwań, jakie stawia przed nami obecna sytuacja, proponujemy podjęcie następujących działań politycznych:
1) Parlament Europejski powinien w przyszłym tygodniu przeprowadzić debatę z Radą i Komisją na temat bezprawnych działań politycznych Gazpromu i rządu Kremla;
2) Rada i Komisja powinny w trybie pilnym przygotować pakiet środków zaradczych, które zostaną publicznie zakomunikowane Kremlowi, w tym m.in. gotowość UE do wprowadzenia pełnego embarga na gaz;
3) Należy uruchomić mechanizm solidarnościowy UE w odniesieniu do różnicy między ceną Gazpromu a alternatywnymi cenami dostaw gazu dla Polski i Bułgarii, co będzie kluczowym sygnałem do zademonstrowania politycznego wsparcia i skoordynowanej reakcji na rosyjskie zbrojenia.
Niezbędne jest także pilne podjęcie następujących działań:
Komisja powinna zainicjować spotkanie na wysokim szczeblu w sprawie wspólnych zakupów, aby osiągnąć szerokie porozumienie w sprawie południowej infrastruktury gazowej w celu optymalizacji dostaw w regionie oraz zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego i przystępności cenowej dla państw członkowskich UE, a także dla Ukrainy i Mołdawii. Tranzyt przez Bułgarię jest niezbędny dla dostaw na Ukrainę.
Umożliwienie ograniczenia tranzytu rosyjskiego gazu przez Bułgarię do krajów spoza UE: w najgorszym wypadku może dojść do naruszenia istniejącej umowy tranzytowej w ramach Turkish Stream. Umożliwienie ograniczenia tranzytu rosyjskiego gazu przez Bułgarię do krajów spoza UE na podstawie decyzji Komisji byłoby ważne (potencjalnie z powołaniem się na poważne zdarzenie siłowe).
W związku z powyższym złożyliśmy pisemnie powyższe pytania do Komisji Europejskiej.
