Nowy rok 🎉 to również czas podsumowań poprzedniego… zapraszam na podsumowanie prac 🇪🇺 Parlamentu Europejskiego w 2️⃣0️⃣2️⃣3️⃣ roku!
Pomoc 🇺🇦 Ukrainie, 🔌 kryzys energetyczny, 📝 zmiany w unijnych traktatach, 🌏 pakt migracyjny czy 🟢 zielone światło dla członkostwa Ukrainy i Mołdawii w UE – to niektóre z tematów, którymi w mijającym roku żył Parlament Europejski. Jakie były najciekawsze i najważniejsze wydarzenia w PE minionego roku?
Trwająca 9️⃣. kadencja 🇪🇺 Parlamentu Europejskiego przyniosła nam nowe wyzwania! 📆 Od 2019 r. do lipca 2023 r. przyjęliśmy łącznie 8️⃣6️⃣8️⃣ aktów legislacyjnych, a tylko w ciągu siedmiu pierwszych miesięcy tego roku uchwaliliśmy ich 167. Już 140 kolejnych jest w toku. � �🔍 Podsumowanie to będzie stanowiło swoisty przegląd wydarzeń z PE…
Początek 2023 roku zdominowały sprawy pozalegislacyjne związane ze skandalem korupcyjnym, który wybuchł w grudniu 2022 r. Trwające dochodzenie ma doprowadzić do ustalenia, czy oskarżeni m.in przywozili z zagranicy niezadeklarowane środki finansowe i inwestowała je w np. Grecji, głównie w nieruchomości.
W związku z aferą przewodnicząca Parlamentu Europejskiego Roberta Metsola przedstawiła na początku 2023 r. 14-punktowy plan reformy PE, który ma zwiększyć transparentność działania instytucji.
➡️ Poparcie dla Ukrainy i kryzys energetyczny ⬅️
W okresie zimowym w Parlamencie Europejskim główną tematyką dominującą były dyskusje dotyczące konsekwencji rosyjskiej agresji na Ukrainę oraz kryzysu energetycznego.
W lutym odbyła się nadzwyczajna sesja plenarna Parlamentu Europejskiego w Brukseli, w której udział wziął osobiście prezydent Ukrainy – Wołodymir Zełeński. W trakcie swojego przemówienia prezydent podziękował Europejczykom za wsparcie udzielane Ukrainie w walce z rosyjskimi najeźdźcami oraz za pomoc udzielaną ukraińskim uchodźcom przybywającym do UE. Patrząc w przyszłość, prezydent Zełeński wezwał Europę i Ukrainę do wspólnego kroku i określenia wspólnej europejskiej przyszłości. Podkreślił, że osiągnięcie marzeń dla przyszłych pokoleń wymaga pokoju i bezpieczeństwa.
W tym samym miesiącu Parlament Europejski przyjął rezolucję, w której wezwał do poważnego rozważenia dostarczenia dla Ukrainy odrzutowców, helikopterów, odpowiednich systemów rakietowych oraz znacznego zwiększenia ilości amunicji. W dokumencie upamiętniającym rok wojny wyraźnie potępiliśmy agresję ze strony Rosji i podkreśliliśmy solidarność z narodem i przywódcami Ukrainy.
Dodatkowo w lutym Europarlament zdecydował o włączeniu instrumentu REPowerEU do Krajowych Planów Odbudowy, mającego zwiększyć niezależność energetyczną od rosyjskich paliw kopalnych, przyspieszyć zieloną transformację oraz zwalczać ubóstwo energetyczne.
W październiku zatwierdziliśmy utworzenie instrumentu finansowego o wartości 50 mld euro na wsparcie odbudowy i modernizacji Ukrainy od 2024 roku. Jako Eurodeputowani postulujemy także, aby dofinansowanie odbudowy Ukrainy pochodziło z majątku Federacji Rosyjskiej i innych podmiotów lub osób bezpośrednio związanych z rosyjską agresją na Ukrainę.
➡️ Wysiłki na rzecz ochrony klimatu ⬅️
Temat ochrony klimatu utrzymywał się w centrum zainteresowania prac europarlamentu. W lutym przyjęto nowe cele dotyczące redukcji emisji CO2 dla nowych samochodów osobowych i dostawczych.
Te regulacje mają na celu osiągnięcie zerowych emisji CO2 z nowych pojazdów osobowych i dostawczych do 2035 roku, a głównym unijnym celem jest redukcja emisji CO2 z tych pojazdów o 100% w porównaniu do roku 2021. Na rok 2030 wyznaczono pośrednie cele redukcji emisji na poziomie 55% dla samochodów osobowych i 50% dla pojazdów dostawczych.
W marcu głosowaliśmy nad zmianą rozporządzenia dotyczącego wspólnego wysiłku redukcyjnego. Nowe zasady obejmują wiążące roczne limity redukcji emisji gazów cieplarnianych w obszarze transportu drogowego, ogrzewania budynków, rolnictwa, małych instalacji przemysłowych i gospodarki odpadami. To reguluje sytuację we wszystkich państwach członkowskich i obecnie obejmuje około 60% wszystkich emisji w UE.
Zmienione prawo zwiększa cel unijny redukcji emisji gazów cieplarnianych do 40% w 2030 roku (w porównaniu do 30% z poziomu z 2005 roku). Po raz pierwszy wszystkie państwa członkowskie muszą ograniczyć emisje gazów cieplarnianych, a ich krajowe cele będą zależne od PKB na mieszkańca i opłacalności. Dodatkowo, państwa będą corocznie dążyć do nieprzekraczania swojego rocznego limitu emisji gazów cieplarnianych.
W kwietniu Parlament Europejski zaakceptował kluczowe dyrektywy i rozporządzenia z pakietu „Fit for 55”, które konkretnie mają na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do 2030 roku w porównaniu z 1990 rokiem, oraz osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. W ramach tego pakietu dokonano reformy unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) i wprowadzono nowy graniczny mechanizm węglowy (CBAM). Powołano także Społeczny Fundusz Klimatyczny (SCF).
➡️ Zmiany traktatowe ⬅️
W ciągu wielu miesięcy 2023 roku intensywnie dyskutowaliśmy na temat kluczowych zmian traktatowych. Ostatecznie, dnia 22 listopada, Parlament Europejski przyjął rezolucję, opowiadając się za modyfikacją Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) oraz Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).
Najważniejszymi proponowanymi zmianami są rezygnacja z zasady jednomyślności w głosowaniach Rady UE w 65 obszarach oraz przeniesienie kompetencji z poziomu państw członkowskich na szczebel UE. Nowe kompetencje wyłączne UE obejmują ochronę środowiska i bioróżnorodność (art.3 TFUE), a kompetencje współdzielone (art.4) znacznie się rozszerzają na siedem obszarów, takich jak polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, ochrona granic, zdrowie publiczne, obrona cywilna, przemysł i edukacja. Dodatkowo, euro miałoby stać się obowiązkową walutą dla wszystkich krajów członkowskich.
W kontekście instytucji, skład Komisji Europejskiej miałby zostać ograniczony do 15 osób, co oznacza, że nie każde państwo członkowskie miałoby swojego komisarza. Jednocześnie kompetencje KE, określanej jako „europejska egzekutywa”, miałyby zostać poszerzone. Raport zakłada także uproszczenie procedury zawieszania w prawach członka dla państw, które naruszają „wartości unijne”, takie jak „praworządność”, „demokracja”, „wolność”, „prawa człowieka” czy „równość”.
Autorzy raportu proponują także zmiany w systemie ważenia głosów w Radzie UE. Obecnie, w sytuacjach, gdzie jednomyślność nie jest wymagana, decyzję podejmuje większość kwalifikowana, czyli 55 proc. państw członkowskich (15 na 27) reprezentujących co najmniej 65 proc. ogółu ludności UE. Zgodnie z zaproponowanymi zmianami, próg ludnościowy zostałby obniżony do 50 proc.
➡️ Budżet UE na 2024 ⬅️
23 listopada Parlament Europejski zatwierdził budżet Unii Europejskiej na rok 2024, którego ostateczna suma wyniosła 189,4 mld euro. To oznacza wzrost o około 2,8 mld euro w porównaniu z budżetem na rok 2023.
W ramach porozumienia z państwami członkowskimi, Parlament uzyskał dodatkowe 666,5 mln euro na swoje priorytety, poza tym, co pierwotnie zaproponowała Komisja w projekcie budżetu. Zdecydowaliśmy się zwiększyć finansowanie programów i polityk istotnych dla przeciwdziałania skutkom wojny na Ukrainie, globalnym wyzwaniom oraz wsparcia młodych ludzi, w tym młodych rolników. Zwiększono również środki finansowe dla programów mających na celu odbudowę gospodarczą po pandemii Covid-19, zwalczanie antysemityzmu, a także wspieranie działań związanych z zieloną transformacją, zgodnie z priorytetami Parlamentu.
Podwyżki, które przyjęliśmy, obejmują m.in. 250 mln euro na pomoc humanitarną, 150 mln euro na Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej (program Global Europe), 85 mln euro na program „Horyzont Europa”, 30 mln euro na infrastrukturę transportową (instrument „Łącząc Europę”), 60 mln euro na Erasmus+, 20 mln euro na LIFE, 20 mln euro dla młodych rolników, 10 mln euro na Unijny Mechanizm Ochrony Ludności oraz 10 mln euro na mobilność wojskową.
➡️ Pakt migracyjno-azylowy ⬅️
Po wielu miesiącach burzliwych dyskusji, w środę, 20 grudnia, przedstawiciele krajów członkowskich UE, Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej „osiągnęli porozumienie w sprawie głównych elementów politycznych” paktu.
Pięć unijnych aktów prawnych, których nowelizacja została wstępnie uzgodniona, dotyczy kontroli nielegalnych migrantów po ich przybyciu do UE; pobierania danych biometrycznych; procedur składania i rozpatrywania wniosków o azyl; zasad określania, które państwo członkowskie jest odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku o azyl, a także współpracy i solidarności między państwami członkowskimi; oraz sposobu radzenia sobie z sytuacjami kryzysowymi.
Jeśli te zmiany wejdą w życie, kraje członkowskie będą miały wybór między przyjęciem uchodźców a wpłatą do budżetu UE. Nowy system kontroli ma na celu odróżnianie osób potrzebujących międzynarodowej ochrony od tych, które nie spełniają tych warunków. Osoby, których wnioski o azyl mają małe szanse powodzenia, np. z Indii, Tunezji lub Turcji, mogą zostać zatrzymane na granicy, podobnie jak osoby postrzegane jako potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa.
➡️ Pakiet gazowo-wodorowy ⬅️
Na początku grudnia Parlament Europejski oraz państwa członkowskie doszły do przełomowego porozumienia w sprawie wprowadzenia w Unii Europejskiej pakietu gazowo-wodorowego. Nowe regulacje dostarczą państwom członkowskim podstaw prawnych, umożliwiając m.in. wprowadzenie całkowitego zakazu importu gazu z Rosji, w tym LNG. Dodatkowo, mają one na celu zwiększenie inwestycji w sektorze wodorowym w ramach Unii Europejskiej.
W skład pakietu wchodzą m.in. ramy prawne dla rozwijania rynku wodoru w UE, z konkretnym wsparciem dla jego rozwoju w regionach górniczych. Przewidziano także zachęty taryfowe, mające wspierać inwestycje w biometan, oraz prawne możliwości wstrzymania przez kraje unijne importu gazu z Rosji. Nowe regulacje mają istotny wpływ na kształtowanie polityki energetycznej w Europie, ukierunkowując ją na rozwój technologii związanych z wodorem oraz ograniczenie zależności energetycznej od konkretnych dostawców.
➡️ Porozumienie ws. AI ⬅️
Ważnym tematem omawianym w debatach było również dalsze postępy w dziedzinie sztucznej inteligencji.
Dnia 10 grudnia, po trzech intensywnych dniach negocjacji między państwami członkowskimi a Parlamentem Europejskim, Unia Europejska osiągnęła bezprecedensowe porozumienie regulujące rozwój sztucznej inteligencji (AI) na poziomie światowym. Kluczowym impulsem do rozpoczęcia negocjacji było wprowadzenie na koniec ubiegłego roku systemu ChatGPT, który wyeksponował ogromny potencjał sztucznej inteligencji, ale także zidentyfikował pewne ryzyka.
Negocjacje uwzględniały zjawisko generatywnej sztucznej inteligencji, co było postulatem nas – posłów do Parlamentu Europejskiego, którzy domagali się szczególnego nadzoru nad tą technologią o potężnym wpływie. W szczególności podkreślali potrzebę większej przejrzystości w zakresie algorytmów i masowych baz danych, stanowiących rdzeń tych systemów.
Państwa członkowskie obawiały się, że zbyt restrykcyjne regulacje mogą hamować rozwój ich wschodzących liderów w branży, takich jak Aleph Alpha w Niemczech czy Mistal AI we Francji.
Istotą projektu jest lista zasad, stosowanych wyłącznie wobec systemów uznanych za „wysokiego ryzyka”, zwłaszcza tam, gdzie są używane w obszarach wrażliwych, takich jak infrastruktura krytyczna, edukacja, zasoby ludzkie czy egzekwowanie prawa. Takie systemy będą zobowiązane do spełnienia szeregu obowiązków, takich jak umożliwienie kontroli ludzkiej nad maszyną, opracowanie dokumentacji technicznej czy wprowadzenie systemu zarządzania ryzykiem.
Nowe przepisy przewidują także wprowadzenie szczególnego nadzoru nad systemami sztucznej inteligencji, które wchodzą w interakcję z ludźmi, zobowiązując je do informowania użytkowników o tym fakcie. Dodatkowo, dokument zakłada sporadyczne zastosowanie zakazów, zwłaszcza w przypadku aplikacji sprzecznych z europejskimi wartościami.
Porozumienie ustanawia środki nadzoru i sankcje w ramach prawa europejskiego, a także tworzy Europejskie Biuro ds. Sztucznej Inteligencji w strukturze Komisji Europejskiej. Za poważniejsze naruszenia przewidziane są kary finansowe do 7% obrotu, przy minimalnej kwocie 35 mln euro.
➡️ Zielone światło dla członkostwa Ukrainy i Mołdawii w UE ⬅️
Podczas szczytu unijnych przywódców, który odbył się 14 grudnia w Brukseli, podjęto kluczowe decyzje dotyczące relacji z krajami partnerskimi. Rada Europejska zdecydowała się rozpocząć negocjacje akcesyjne z Ukrainą i Mołdawią, co stanowi istotny krok w kierunku jeszcze głębszej współpracy z tymi państwami. Dodatkowo, Gruzja otrzymała status kraju kandydującego, co świadczy o uznaniu zaangażowania tego kraju w proces integracyjny z Unią Europejską.
Przyjęta rezolucja przez Parlament Europejski wcześniej zawierała wezwanie do Rady Europejskiej, aby podjęła decyzję o rozpoczęciu negocjacji akcesyjnych z Ukrainą i Mołdawią. W warunkach postawionych przez europarlamentarzystów, podjęcie reformatorskich działań miało być kluczowym warunkiem dla rozpoczęcia rozmów akcesyjnych także z Bośnią i Hercegowiną, a Gruzja miała uzyskać status kraju kandydującego.
Wyraziliśmy zadowolenie z zainteresowania i politycznej woli wielu krajów, które pragną przystąpić do UE. W rezolucji zaznaczono, że europarlamentarzyści pozytywnie oceniają poważne wysiłki podejmowane przez te kraje w celu spełnienia wymogów członkostwa. Dodatkowo, wyrażono zadowolenie z deklaracji rządu Armenii o chęci zbliżenia się do UE, co jest kolejnym krokiem w kierunku rozwinięcia współpracy między tą republiką a Unią Europejską
